Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
Swift is alomtegenwoordig
Het is de afgelopen tijd onmogelijk niet voortdurend berichten te lezen over popzangeres en icoon Taylor Swift. In januari won ze, voor de vierde keer, een record, een Grammy voor beste album, Midnights (2022). Het was haar tiende studioalbum. Ook was er, begin februari, een enorme hype rond de Super Bowl (de jaarlijkse American-Footballfinale in de VS) van dit jaar qua Swift. Haar vriend Trevis Kelce zat met zijn team in die finale. Er ging onder Republikeinen een samenzweringstheorie rond dat Swift op verzoek van de Democraten met deze footballcrack een liefdesrelatie had gearrangeerd om tijdens Super Bowl op te
roepen straks op Joe Biden te gaan stemmen. Een op de vijf Amerikanen zou haar advies overnemen, was de heftige angst, Swift is immers mega-invloedrijk. Zoals Trouw-columnist Pepijn Keppel (‘Taylor Swift wint de Super Bowl’, Trouw 12-2-2024) [1] zo treffend en Alice-like opmerkt: ‘Er verdwijnen genoeg zielen in dat digitale konijnenhol.’
Dit dan na het absolute topjaar uit haar carrière, 2023 dus. Afgezien van het feit dat ze miljardair werd, verpletterde ze enkele streamings- en verkooprecords. Apple Music riep haar voor 2023 uit tot Artist of the Year, op spotify was ze de meest gestreamde artiest. Het kerstnummer van Time toont Swift als Person of The Year. In maart startte haar zogenoemde Eras Tour, die nog gaat lopen in heel 2024 (begin juli in Amsterdam). Het is een drie uur durende show, nu al de het meeste geld opbrengende ooit, ter gelegenheid van haar tien studioalbums. Bij de film die van het concert gemaakt werd, omzeilde Swift de gebruikelijke studio’s en streamingsdiensten. Ze sloot een pact met theaterketen AMC, waarbij ze veel zeggenschap verkreeg. Ook hier weer records: hoogste dagverkoop bij een film ooit, hoogste bedrag dat ooit opgehaald werd met een concertfilm.
Op verschillende universiteiten kun je colleges over Swift(s teksten) volgen.
2023, track 14: ‘Wonderland’
2023 is ook het jaar waarin Swift weer twee heropnames (het derde en vierde) uitbracht van haar eerste zes studioalbums. Toen platenbaas en investeerder Scooter Braun in 2019 de masters van haar eerste zes albums (bij het label Big Machine Records) kon kopen, was ze ‘not amused’ en besloot ze die opnieuw op te nemen. Hierdoor krijgt ze zelf de rechten (voor gebruik van haar muziek, namelijk alleen de nieuwe versie) en de masters in handen. Het maakt voor de fans niet uit, die kopen die re-recordings, de zogenoemde Taylor’s Versions, gewoon ook. Ze krijgen wel waar voor hun geld: meer tracks, varianten en curiositeiten.
‘Wonderland’
De heruitgave van 1989 in 2023 is de vierde, en meest succesvolle re-recording tot nu toe. 1989 (de albumtitel verwijst naar haar geboortejaar) was het vijfde studioalbum van de Amerikaanse zangeres. Het verscheen op 27 oktober 2014 bij Big Machine Records in zowel een standaard- als een deluxe-editie. Het was een cruciaal album in de carrière van Swift: ze maakte de overstap van country naar pop, en daarmee naar een periode van ongekend artistiek en commercieel succes.
De D.L.X. bevatte (naast drie varianttracks) drie bonustracks, de eerste daarvan is ‘Wonderland’.
Wonderland
2014 https://www.youtube.com/watch?v=oG9zfPIuwYo (audio)
Flashing lights, and we
Took a wrong turn, and we
Fell down a rabbit hole
You held on tight to me
Cause nothing’s as it seems
Spinning out of control
Didn’t they tell us don’t rush into things?
Didn’t you flash your green eyes at me?
Haven’t you heard what becomes of curious minds?
Didn’t it all seem new and exciting?
I felt your arms twisting around me
I should’ve slept with one eye open at night
We found Wonderland
You and I got lost in it
We pretended it could last forever
We found Wonderland
You and I got lost in it
Life was never worse, but never better
Eh, eh, eh, eh, eh, eh, eh [ey, ey, ey, ey, ey]
In Wonderland
(4x)
So we went on our way
Too in love to think straight
All alone, or so it seemed
[But] There were strangers watching
And whispers turned to talking
And talking turned to screams
Didn’t they tell us don’t rush into things?
Didn’t you flash your green eyes at me?
Didn’t you call my fears with the cheschire cat’s smile
Didn’t it all seem new and exciting?
I felt your arms twisting around me
It’s all fun and games, ’til somebody loses their mind
Oh, darling,
We found Wonderland
You and I got lost in it
We pretended it could last forever
We found Wonderland
You and I got lost in it
Life was never worse, but never better
Eh, eh, eh, eh, eh, eh, eh [ey, ey, ey, ey, ey?]
In Wonderland
(4x)
I reached for you, but you were gone
I knew I had to go back home
You search the world for something else to make you feel like what we had
And in the end in Wonderland, we both went mad
We found Wonderland
You and I got lost in it
We pretended it could last forever
We found Wonderland
You and I got lost in it
Life was never worse, but never better
We found Wonderland
You and I got lost in it
We pretended it could last forever
We found Wonderland
You and I got lost in it
Life was never worse, but never better
In Wonderland,
Lyrics & Music: Taylor Swift, Max Martin, Johan Shellback
Ter vergelijking de Taylor’s Version uit 2023:
https://www.youtube.com/watch?v=JhICcmiIE80 (lyrical video)
Zoals je kunt merken, is Swift zeer dicht bij de opname van 2014 gebleven. Sommigen horen op de re-recording een wat diepere, volwassener stem.
De tekst bekeken
Wonderland kan simpelweg verwijzen naar een imaginair gebied waar je van de enige fijne verbazing in de andere valt, een lieflijke, paradijselijke plek, een magisch land of een sprookjesland. Zo kan wonderland in popliedjes functioneren in liefdesliedjes: ‘samen in wonderland’.
Maar ook in de combi met Alice kan het lieflijk blijven, zie onder andere de ‘Alice in Wonderland’ (1963) van Neil Sesaka, weemakend lief zelfs, iedereen is blij en gelukkig.
Maar wonderland kan, zoals bekend, ook geïnterpreteerd worden als een onduidelijke, dubieuze, ambigue plek, waarin opvallend veel niet lieflijk is, met hier en daar akelige personages. Alice wordt zelfs Wonderland uitgeknikkerd.
Beide ‘tradities’ (de gezellige en de duistere) bestaan zonder problemen naast of door elkaar, Swift gebruikt elementen uit beide.
Er zitten wat algemene wonderland-elementjes in de tekst, zoals er lekker in verloren raken en denken dat het altijd zal duren (paradijssensaties). Dat we met het Wonderland ‘van Alice’ te maken hebben, zien we niet aan haar naam, want die ontbreekt in de titel en in de song van Swift. Wel aan herkenbare elementen: vallen het konijnenhol in, niets is wat het lijkt, een verwijzing naar Alice’ nieuwsgierigheid, het noemen van de Cheshire Cat, het gek worden en het (moeten) terugkeren naar de realiteit.
Het terugkijken op een relatie
De grote lijn is die van een geweldig gestarte relatie, waarin op een gegeven moment barstjes komen, zowel ‘van binnenuit’ als door invloeden van buitenaf, met uiteindelijk een breuk. De song in totaal is een evaluatie van de relatie.
Het is bekend terrein, niet alleen bij Swift. Maar in haar werk, en specifiek ook op het album 1989, zie je het bij haar best vaak. In het ‘Foreword’ van het albumboekje van 2014 (waarin de teksten, zonder die van de bonusnummers, trouwens) geeft ze dat zelf ook aan:
I wrote about looking back on a lost love and understanding that nothing good comes without loss and hardship and struggle.
Je kunt die typering ook aardig op ‘Wonderland’ plakken.
Het vallen in het hol verwijst meteen naar de ongecontroleerdheid van de relatie, het risico. Maar dat neem je graag als je verliefd bent: je stort je in het avontuur, het is nieuw en opwindend! Uiteraard neem je het risico jezelf (en de ander) kwijt te raken. Wat ook gebeurt, zie verderop. En wel nadat er waarschuwingen geklonken hadden: overhaast het nou niet, laat je niet verleiden door die groene ogen (groene ogen zouden staan voor gevaarlijke verleiding), je weet toch waar nieuwsgierigheid toe kan leiden? Je had inderdaad misschien beter op moeten letten (één oog open houden tijdens het slapen).
In het eerste deel van het (pre-)refrein klinkt al de evaluatie: we hadden het geweldig, we dachten dat het eeuwig zou kunnen duren, maar we raakten in dat wonderland verdwaald/we raakten elkaar kwijt. De ontsnapping aan de realiteit betekende uiteindelijk het onszelf en elkaar verliezen.
En dan volgt een van de betere zinnen, het leven was nooit slechter, maar (ook) nooit beter. Te interpreteren als: we ervoeren nooit eerder ten volle de dalen en de toppen, wat niet negatief is. Al het echt mooie en goede ontstaat/bestaat niet zonder tegendeel, in de woorden van Swift (zie het citaat hierboven): niet zonder verlies en strijd. Zo kan de ik deze ervaring toch als heel waardevol beschouwen. De onderstreping daarvan is het feit dat dit deel van het refrein in het slot nog twee keer klinkt.
Het refrein ‘He/Ey….Wonderland’ klinkt (dan ook) opmerkelijk stevig en vrolijk.
In het volgende couplet wordt iets verteld over de oorzaken. Ze waren dus toch ‘gegaan’, te verliefd om helder te denken, lekker alleen ook, dachten ze. Maar ze werden bekeken, er werd over ze gefluisterd en geroddeld en uiteindelijk was het luid en duidelijk. We kunnen hier zeer waarschijnlijk wel een verwijzing in zien naar de status van sterren in het publieke domein, waarin ze voortdurend object zijn van de paparazzi, roddel en achterklap en ‘nieuws’. Wellicht slaat de eerste zin van het lied al op de benadering door de pers van sterren: gedwongen door het altijd aanwezige flitslicht van de fotograaf nam het stel lukraak een afslag.
Maar deze regels kunnen natuurlijk ook naar de relatie zelf verwijzen, waarbij het lieflijke gefluister van het begin overgaat in minder romantische praat en later in het geschreeuw van verwijten.
Aan de waarschuwing voor de verleidelijke groene ogen wordt een andere dreiging toegevoegd: de angsten die bij haar opgeroepen werden door zijn Cheshire-Cat-glimlach. Hier verwijst het lied naar de dubbelzinnige functie van de Cheshire Cat in Carrolls Wonderland: hij is een helper, maar wel een enigszins dubieuze. Wijst hij wel echt de weg? Hij kan bovendien zomaar verdwijnen…. Wellicht moeten we de zin ‘your arms twistling around me’ dus ook niet als iets lieflijks zien.
Het is allemaal leuk en aardig en speels, tot je gek wordt. En dat gebeurt dan ook in het slotcouplet (mooi gebracht daar door Swift!): ‘we both went mad’. Ook hier loert de Cheshire Cat om het hoekje, zie tegen het eind van hoofdstuk 6 van Wonderland:
‘Hoe weet u dat ik gek ben?’, vroeg Alice
‘Dat kan niet anders’, zei de Kat, ‘anders was je hier niet’.
In het slot is de jij vertrokken, de ik kan hem niet meer bereiken. De ik lijkt desondanks enige moeite te hebben wonderland te verlaten.
Een intelligent gemaakte, herkenbare liefdespopsong, met wat clichés, herkenbare dingetjes, vaagheden, en een literaire verwijzijg, Een prettig snelle song, met een mooi gevarieerd (pre-)refrein. Hij blijkt ook heel lekker mee te zingen (zie onder).
Is er ook een specifieke geliefde?
Aangezien het hier om de superster Taylor Swift handelt, gaat de interpretatie ook ‘verder’: wie is de lover??! Waarbij je er dan natuurlijk wel van moet uitgaan dat de Ik Swift zelf is en hier dus niet sprake is van fictie. Een ik gelijkstellen aan de maker is dubieus, maar je zou kunnen zeggen: Swift zet je een beetje op dat spoor, zie het citaat uit het albumboekje. Maar dan nog.
Ik noteer uit de vele voorstellen (het internet is ervan vergeven) bij ex-lovers van Swift alleen diegenen waarbij een Alice-argument gebruikt wordt.
Aangedragen zijn hier twee figuren. De eerste is Harry Stiles, met wie Swift enige tijd ‘gezien werd’ zoals dat zo mooi heet, dus datete. Dat was in 2012, op het moment dat Stiles in de groep One Direction waar hij lid van was enorm populair was. Er wordt dan gewezen op Styles groene ogen, maar zelfs ook op de Cheshire-verwijzing: Stiles had een groot deel van zijn jeugd doorgebracht in een dorp in het graafschap Cheshire (net als Carroll trouwens).
De ander is Dianne Agron (een Amerikaanse zangeres en actrice). Ook met haar werd Swift in de jaren voor het lied gespot, Swift zou volgens bepaalde platforms even geflirt hebben met de lesbische liefde. Deze keer zijn de argumenten dat Agron eveneens groene ogen heeft en een enorme fan van Alice in Wonderland is. Ze had niet alleen een tijdje een tatoe met ’we’re all mad here’ op haar lijf, ze getuigt voortdurend van haar liefde voor het boek, en haar openbare tumblr-pagina heette ‘felldowntherabbithole’. De derde regel van het lied! Ook ‘je nieuwsgierigheid volgen’ zou je dan mooi hiermee kunnen verbinden: een lesbische relatie, wat zou dat kunnen opleveren?
Live-uitvoeringen en videoclips
Taylor Swift heeft het nummer niet veel gespeeld op het podium. Op de tour die ze maakte na het album, de ’1989 World Tour’, voerde ze het vier keer uit, een voorbeeld: https://www.youtube.com/watch?v=Maa1fTBYf-Y . Het publiek begint al te zingen als Taylor een paar akkoorden aanslaat en ‘ey ey’ roept.
En in 2018 één keertje tijdens de ‘Reputation Stadium Tour’.
Op de Eras Tour, waar het nummer niet op de setlist staat, heeft ze het tot nu toe één keer gespeeld. Het was de eerste zogenoemde surprise song, op 21 april in Houston.
Er zijn verschillende filmpjes bij de Taylor’s Version uitgebracht, simpel te vinden door Taylor Swift + Wonderland in de tikken als zoekopdracht. Een daarvan verdient speciale aandacht. In de eerste plaats doordat er een paar duidelijk herkenbare Wonderland-elementen in voorkomen. In de tweede plaats, en vooral, doordat Swift het verhaal gestructureerd heeft in hoofdstukken:
Chapter 1: The Beginning (t/m at night)
Chapter 2: Wonderland (We found Wonderland-So we went)
Chapter 3: Friends to Trust? (So we went-Oh, darling)
Chapter 4: The Other Side (Oh, darling-I reached for you)
Chapter 5: Disaster (vanaf I reached for you; feitelijk alleen de eerste vier regels)
https://www.youtube.com/watch?v=U_cg69cl250 (film)
Swift zet ons hier zomaar op het spoor van een klassieke tragedie! Het woord Beginning is bijna een vertaling van de expositie (wie, wat). Volgen de intrige (het verhaal: daar gingen we), de climax (schreeuwen, gek worden), definitieve ommekeer (let op Oh, darling…) en catastrofe.
En ik zie ook een heuse katharsis (emotionele zuivering, tevens troost voor de, in dit geval, luisteraar). Zoals al aangegeven door de dubbele herhaling van de strofes met ‘Life was never worse, but never better’, met 1x een herhaling van ‘never better’. Met helemaal aan het eind een echte verzuchting.
Net na het uitkomen van 1989 besteedde het magazine Wonderland. speciale aandacht (coverstory/interview) aan Taylor Swift in het novembernummer van 2014, 17-11. Met daarin ruime aandacht voor enkele specifieke nummers, maar opvallend genoeg niet voor ‘Wonderland’!
noot
[1] de internetversie heet ‘De Super Bowl is gekaapt door Taylor Swift’
https://www.trouw.nl/sport/de-super-bowl-is-gekaapt-door-taylor-swift~b3039e24/
In juli 2024 doet de Eras Tour Amsterdam aan:
Voor wie nog wat verder wil kijken:
https://en.wikipedia.org/wiki/1989_(album)
https://en.wikipedia.org/wiki/1989_(Taylor%27s_Version)
https://www.today.com/popculture/music/taylors-version-meaning-swift-rerecording-albums-rcna98513
https://time.com/6328790/taylor-swift-1989-2/
https://www.socratic-method.com/taylor-swift-1989-vault-tracks
(een enorm uitgebreide, regel-voor-regelaanpak van een aantal songs van Swift. Door deze aanpak zit er wel enorm veel herhaling in de analyse, maar het hameren op de interessante boodschap van de songs en het enthousiamse ervoor zijn aanstekelijk.
Ten slotte: een vroege AI-poging om Taylor Swift met het boek ‘Wonderland’ weer te geven. Hier en daar ontbreekt er iets……
[print_button]