Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
Als je, net als ik, al geruime tijd Carroll gerelateerde boeken, geschriften, brochures en pamfletten verzamelt, kom je soms aparte dingen tegen. De ene keer bestaat er een (zeer) verre verwantschap met Alice en/of Lewis Carroll, de andere keer ligt die verwantschap meer voor de hand. Onder het kopje “Curieuze Carrollachtige adepten/verwijzingen” licht ik er in Phlizz een aantal van uit die in Nederland zijn verschenen.
Rozy in ’t Tooverland
In 2002 publiceerde uitgeverij Brill te Leiden The Children’s World of Learning, 1480-1880 met enkele toevoegingen uit de 20e eeuw. Dat was gebaseerd op catalogus 100 van antiquariaat Forum, bestaande uit 11 afleveringen, die verschenen tussen 1994 en 2002. De uitgave besloeg drie delen, die nu alleen nog als e-book te koop zijn (voor bijna 300 euro per deel). Samenstellers zijn Sebastiaan S. Hesselink en Agnes M.L. Kerssemakers.
Zoekend naar enige informatie over Lewis Carroll kwam ik via bovenstaand boek uit bij de volgende beschrijving van een boek waarin Alice in Wonderland ter sprake kwam:
De schrijfster Else van Brabant, pseudoniem van Elisabeth Jacoba van Harlingen (1864-1937), zou met haar uitgave van Rozy in ’t Tooverland geïnspireerd zijn door het boek Alice in Wonderland, aldus bovenstaande beschrijving van de samenstellers van de zeer uitgebreide kindercatalogus. Nou, daar wilde ik wel meer van weten. Wellicht een onbekende Nederlandse Alice-kloon? Er waren, vreemd genoeg (als zeldzaam vermeld!), gelukkig nog 2 exemplaren te koop op de boekwinkeltjes-site. De mooiste uitgezocht en een paar dagen later kreeg ik een groter pakket binnen dan ik had verwacht. Een groot prentenboek met afmetingen van 25 cm x 37,5 cm, 10 pagina’s met 11 zwart-witlitho’s en 10 kleurenlitho’s. De litho’s zijn vervaardigd door de steendrukkerij Emrik & Binger (dezelfde firma van de litho’s bij Lize’s Avonturen in ’t Wonderland uit 1875) en de uitgever is de nog steeds bestaande J. Vlieger te Amsterdam. Ik vermoed dat deze uitgave, in tegenstelling tot bovenstaande kenschets, in ca. 1890 gepubliceerd is, gelet op de leeftijd van Else van Brabant in 1880.
achterplat; links: voorplat
De naam van de illustrator ontbreekt. Ik vermoed dat Else van Brabant zelf de illustraties getekend en ingekleurd heeft, misschien met hulp van de steendrukkerij. Zij was voor haar trouwen in 1902 onderwijzeres en zeker in staat met enig talent tekeningen voor haar prentenboeken te maken. In de illustraties van haar andere, latere prentenboeken zie je bovendien dezelfde stijl als in Rozy.
Rozy in ’t Tooverland is een rijmvertelling, waarin een jong meisje in slaap valt en droomt dat een fee haar naar een feestje brengt om daar als koningin gekroond te worden en een tooverstaf te ontvangen. Vervolgens wordt een bezoek gebracht aan het feeënpaleis om daar te feesten, te eten en te luisteren naar vogelgetwinkel. Rozy verbaast zich nog even over het feit dat er geen school te vinden is op het feestterrein. Maar ze wordt al snel met haar neus op de feiten gedrukt door de fee die benadrukt dat dit feestje voor haar slechts een eenmalige gebeurtenis is. Zonder school zou je anders veel te dom worden! Hierna is het snel afgelopen en Rozy, weer wakker geworden in de wei denkt: ‘Was ’t dan een droom geweest?’
Dan de opmerking dat Else van Brabant geïnspireerd zou zijn door Alice in Wonderland. Dat zou mogelijk geweest kunnen zijn via de steendrukkerij Emrik & Binger, die haar misschien nog een exemplaar van Lize’s Avonturen in ’t Wonderland uit 1875 heeft laten zien. En natuurlijk zou ze ook bekend geweest kunnen zijn met het werk van Lewis Carroll. De grote overeenkomst is uiteraard een meisje dat droomt en in haar droom allerlei figuren in (Hollandse) weidelandschappen ontmoet. Rozy is een nogal lief meisje dat zich alles maar zoetjes laat welgevallen en omdat ze altijd zo lief is Tooverland mag bezoeken om daar met veel eer onthaald te worden. Nog eventjes wilde ze (als stille kritiek?; hoe braaf kun je zijn!) nog kwijt dat ze geen school kon ontwaren op het feestterrein. Maar gelukkig greep de fee snel haar kans met de opmerking dat je zonder een school snel veel dommer wordt.
In haar tijd werd Else van Brabant als schrijfster van kinderboeken, damesromans en gedichten door recensenten nogal zoetig gevonden. Dat komt ook sterk tot uiting in haar vertelling Rozy in ’t Tooverland. Haar rijmelarij, de weeïge plaatjes en de personages in haar boek zijn in de verste verte niet te vergelijken met Carrolls meesterwerken. Maar dat neemt niet weg dat dit werk in die tijd een goed voorbeeld is van de glamoureus romantische lieflijke plaatjesboeken voor kinderen.
Maar oordeelt u zelf:
[print_button]