Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
boekbespreking
Based on the original work of Lewis Carroll. [met illustraties van de auteur en stills uit de Alice in Wonderland-film uit1915]
Brennand Books, 2024,
38,40 euro (hardcover), 10,20 (ebook)
ISBN: 9788269344165
Een groot formaat, bijna A4, inktzwart boek met gouden titelletters en een fraaie omslagillustratie. Dat zwart herhaalt de maker binnenin: alle pagina’s zijn antracietzwart, de tekst is in gele schrijfletter afgedrukt.
In haar ‘From the author’, voorafgaand aan deze adaptatie, benadrukt Lena Heide-Brennand dat onze snel veranderende wereld niet zonder Alice in Wonderland kan. Niet dat ze dat uitlegt, je hebt het simpelweg nodig, stelt ze.
Ze zegt hier ook dat ze ervoor koos een wat donkerder verhaal te vertellen dan (kennelijk) gebruikelijk in haar ogen, een verhaal dat recht doet aan de Victoriaanse traditie en de duistere ondertonen. Feitelijk volgt ze dus gewoon Lewis Carroll. Dat doet ze overduidelijk uit bewondering, ook trouwens voor de Alice-in-Wonderland-film uit 1915, waarvan ze via al dan niet bewerkte stills uitbundig gebruik maakt.
Brennand volgt Carrolls verhaal op de voet, in dezelfde 12 hoofdstukken. Het grote verschil is dat we hier te maken hebben met poëzie, een diepe wens van de auteur.
Soms vertelt ze in min of meer hele zinnen, vaker in een soort plechtige telegramstijl, met verkortingen, beknopte zinnen, weglatingen en bijstellingen.
Een paar voorbeelden van deze manier van vertellen. De eerste is de scène met de hond:
An enormous puppy with eyes round and wide,
With its paws reached out, a playful stride.
Alice was cautious but offered a stick,
The puppy leapt, such a joyfull pick.
They were dancing around a thistle’s shade,
The puppy’s antics, such a playful charade.
Dodging and running, a game of delight
Alice escaped from the puppy’s sharp bite.
Dit voorbeeld van haar wijze van vertellen is illustratief. Je ziet dat het de auteur enige moeite kost te variëren, met echte mededelingen te komen of een rijm te vinden: een speelse beweging, zo’n blijmakende keuze, zo’n speelse toestand, een spel van vreugde/genot.
Ze zet overigens een monstrueueze hond naast deze strofes, met een stelletje gore tanden en klauwen. Een tikje overdreven voor bij een puppy, maar, vooruit, ook bij Carroll is Alice erg bang dat het hondje honger zou kunnen hebben en haar op zou kunnen eten.
Aan een scène aan het hof (hoofdstuk XI) zie je dat typisch verkorte, staccato vertellen:
Pepper-box in hand, cook appeared,
Sneezing chorus, Alice cheered.
“Give your evidence,” the King decreed,
Shan’t said the cook, defiance in need.
King looked at Rabbit, cross-examine plea,
Queen urged, “My dear, the task for thee.”
Melancholy aired. King’s forehead tense,
Cross-examine, a royal offense.
Het kan zijn dat je gegrepen wordt door haar aanpak, of door bewondering ervoor. Of dat je zelfs meegaat met de lof op het achterplat dat het Brennand gelukt is ‘a lyrical touch’ toe te voegen aan het sowieso al vreudevolle avontuur van Alice. Het is ook mogelijk dat het een beetje gaat irriteren, of zelfs dat je hier en daar wat aan het gniffelen slaat. Ik vond de meer dan 100 (ongenummerde) pagina’s best een opgave.
Mijn inschatting is dat Brennand het duistere in haar tekst ten opzichte van die van Carroll overschat. Naar mijn idee ‘bereikt’ ze dat duistere vooral door gevoelens van Alice of situaties te expliciteren en/of op te blazen: ‘The Fall, a journey through eerie (eng!) space’ (hoofdstuk I); Alice is niet in verwarring door de veranderingen die ze doormaakt, maar ‘distressed’: ontsteld, heel verdrietig; of, héel dramatisch, [als de laatste getuige roept:]’ “Alice!” all of Wonderland wanted her killed?!’(slot van XI).
Hoe zit dat bij de illustraties?
Voor een relatief groot deel van de illustraties geldt dat niet. Dat bestaat uit stills van de Alice-in-Wonderland-film uit 1915, de lievelings-Alice-film van Brennand. Daarvan bewerkte Brennand er een flink aantal, bij voorbeeld om ze scherper of gedetailleerde te krijgen. Ze kleurde ze ook in. Die illustraties zijn meestal vriendelijk van karakter.
Als ze al een donkerder versie heeft gemaakt, dan zien we dat vooral aan het zwarte omslag en de zwarte pagina’s van het boek en een flink deel van de door Brennand zelf gemaakte prenten.
We komen hier interessante, tegen de horror/gothic aanleunende werken tegen. Zoals eentje met een hologige Hatter en al even sinistere March Hare. Of een zeer ongastvrij ogende theetafel. Of de afbeelding van de Duchess met de baby op schoot. Overigens staat op de pagina er tegenover dezelfde scène, uit de 1915-film.
Dat laatste zou je een beetje verwarrend kunnen vinden. Aan de ene kant heeft het iets aardigs, een soort confrontatie. Aan de andere kant ontnemen ze elkaar iets van hun kracht.
Er zitten ook een paar geslaagde mixed-mediaprenten tussen waarop we een tamelijk afwerende, roodharige Alice zien, stuurs in of net naast de ‘lens’ kijkend. Haar leeftijdgenote in de film is meer van het glimlachen. Eén keer zie je haar van de achterkant, namelijk op de illustratie bij de Caterpillar (die ook gebruikt is voor het voorplat). Hieronder zie je Alice als ze net op de grond van het hol neergeploft is (hoofdstuk I) en met zeer uitgerekte ‘slangen’nek in de scène met de duif (hoofdstuk V).
Boven hoofdstuk X staat nog een unheimische tekening van een kreeft, daarna zijn vele pagina’s (18x) vreemd genoeg zonder prenten, terwijl het boek tot dan toe vrij gelijkmatig geïllustreerd was. Er is er dus jammer genoeg niet eentje met een scène van de rechtszitting.
De slotillustratie is mooi gekozen. Alice, inmiddels volwassen, zit in de kamer van het huis van Konijn (uit de1915-film), voor de spiegel….
p.87, Illustratie Andrew Davidson
De slottekst, die op de pagina ertegenover staat, zie je hier rechts:
De editie moet het naar mijn idee dus echt hebben van de hier en daar bijzondere illustraties. Die van haarzelf, en ook de stills uit de 1915-film.
Je krijgt de indruk dat een meekijker/redacteur nog goed werk had kunnen verrichten.
In het stukje in de keuken van de Duchess lijkt wat tekst verdwenen. Alice vraagt haar waarom haar kat zo grijnst, Daarop antwoordt niet zij, maar de Cheshire Cat, met een tekst die bij de boomscène daarna hoort. Over het kind in de keuken dat metamorfoseert naar varkentje horen we niks, enkele pagina’s verder vraagt Cheshire echter wel of ze nou ‘pig or fig’ zei. Nog wat pagina’s verder, tijdens de theevisite. zien we Alice ineens staan met een varkentje in haar armen. Overigens niks engs aan, ze lacht breeduit en vertederend.
En wat doet de afbeelding van de Tweedles midden in het verhaal van hoofdstuk VIII? Of de Alice-1903-filmstill (Alice met Chesire) aan het eind van hoofdstuk XII?
Deze rommeligheden en het gebrek aan evenwicht in de verspreiding van de illustraties zorgen ervoor dat de editie, met een vrij simpel uiterlijk (de kaft van digitale fotoboeken), in eigen beheer uitgegeven en verspreid via Amazon Fullfillment, een niet heel acceptabele verhouding tussen niveau en prijs heeft.
[print_button]