Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
Walt Disney heeft altijd een zwak gehad voor het ‘Alice’s Adventures in Wonderland‘-verhaal. Nadat hij vanaf 1922 onder de noemer Laugh-O-Gram Films een handvol sprookjes heeft verfilmd, stort hij zich in 1923 op Lewis Carrolls bekendste creatie, Alice. Het geliefde meisje uit de Engelse wereldliteratuur doet Disney nog geen dertig jaar later in Nederland belanden.
Nadat Walt Disney (1901-1966) zijn eerste tekenfilmshorts, de reeks Laugh-O-Gram Films, heeft gemaakt, wacht hij tevergeefs op geld. Een faillissement is het gevolg.
Om kosten te besparen zoekt hij het, net als zijn grote voorbeeld Max Fleischer, in een combinatie van teken- en speelfilm. Bovendien kiest hij ervoor om New York te verruilen voor Los Angeles. Het weer is er zonniger, waardoor er buiten gefilmd kan worden: voordeliger dan het gebruik van een studio. De failliete Walt vertrekt met zijn laatste $ 40 naar de oostkust. Uiteraard reist hij eerste klas. Kort daarop, op 16 oktober 1923, opent hij met zijn broer Roy (1893-1971) The Disney Brothers Studio.
Het grote probleem voor het maken van de shorts is en blijft gebrek aan geld. De onaffe short ‘Alice’s Wonderland’ belandt bij producente Margaret J. Winkler. Zij is geïnteresseerd in de jonge Walt Disney maar heeft een duidelijke eis: ‘De fotografie van Alice zou wat meer detail moeten vertonen.’ Voor de eerste zes shorts betaalt ze $ 1.500 per stuk. De slapstickachtige filmpjes hebben veel weg van de populaire Our Gang-reeks van Hal Roach, met dat verschil dat hoofdrolspeelster Alice, gespeeld door de 4-jarige Virginia Davis, wordt omringd door tekenfilmfiguurtjes. Voor een aantal Alice-shorts doet Disney zelf de regie én het tekenwerk. Uiteindelijk produceert hij 56 Alice-shorts met in totaal vier verschillende hoofdrolspelertjes. De shorts hebben weinig van doen, zeg maar niks, met de oorspronkelijke Carroll-verhalen.
In 1927 kiest Disney ervoor, mede op aandringen van Winklers echtgenoot Charles Mintz, niet langer live-action (speelfilm) te combineren met tekenfilm. Mintz wil graag een getekend konijn als hoofdfiguur. Hij komt met Oswald the Lucky Rabbit. Ruim een jaar later, in 1928, gevolgd door Mickey Mouse. Het Alice-gegeven laat hem echter niet los. Als hij besluit een avondvullende tekenfilm te maken, denkt hij wederom aan Alice, het liefst met May Pickford in de hoofdrol. Paramount Pictures is hem echter in 1933 met een speelfilmversie voor, waarin Charlotte Henry Alice vertolkt en W.C. Fields Humpty Dumpty. Disney stort zich op Grimms Sneeuwwitje en brengt in 1937 zijn eerste lange tekenfilm ‘Snow White and the Seven Dwarfs’ uit.
Daarna geeft Disney de opdracht aan de Britse illustrator David Hall om illustraties te maken voor een speelfilm van Alice in Wonderland. Deze maakt talloze schetsen en voorstudies waarbij hij uitgaat van de illustraties van Tenniel, maar geeft het verhaal een wat duistere kant, die Disney niet geschikt vindt voor een familiefilm. Mede vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog belandt het plan voor een Alice-film op de plank. Een groot gedeelte van Halls opzet duikt uiteindelijk in de jaren ’80 weer op en verschijnt in boekvorm.
Als Walt Disney en zijn studio de oorlog ternauwernood hebben overleefd, besluit hij weer avondvullende films rond bekende sprookjes te maken. De eerste wordt ‘Cinderella‘, in 1950 en ‘Alice in Wonderland’ volgt een jaar later.
Een dik half jaar eerder komt Disney op Eerste Kerstdag om klokslag vier uur op tv zijn Alice-verfilming hoogstpersoonlijk promoten, met aan zijn zijde Kathryn Beaumont, die de stem van Alice zal vertolken. Het is Walts eerste tv-optreden. Deze eerste tv-special ‘One Hour in Wonderland’ luidt voor dé maker van de allermooiste tekenfilms een nieuw tijdperk in: dat van de televisie. Een medium dat door de grote filmstudio’s vrijwel volledig wordt genegeerd. Walt ziet als eerste de schier eindeloze mogelijkheden van het snel in populariteit stijgende kijkkastje. Het wordt de manier om zijn films, maar ook zijn in de maak zijnde themapark Disneyland aan de man te brengen. Op genoemde kerstmiddag ziet en hoort tv-kijkend Amerika de man waarover ze tot voor kort alleen maar (in veelal lovende hagiografieën) konden lezen in wat tegenwoordig The Making Of wordt genoemd. Dat Walt Disney allesbehalve een goed acteur was, zal velen destijds zijn ontgaan.
Om de 75-minuten durende tekenfilm onder de aandacht te brengen en te promoten, vertrekt Walt met zijn vrouw Lilian, zijn dochter Diane en geadopteerde dochter Sharon naar Europa. Na eerst in Engeland te zijn geweest om de opnames van zijn eerste speelfilm Treasure Island te bezoeken, landt de Disney-familie op 29 juni 1951 Schiphol. De Nederlandse stem van Alice, Annie Almekinders, verwelkomt de familie op Schiphol. Het 16-jarige meisje is zo gespannen dat ze de bloemen op z’n kop houdt.
Tekenaar Henk Albers is een groot bewonderaar van Walt Disney. Zijn grootste droom is in Burbank in de Walt Disney Studios te mogen werken. Om zijn idool te kunnen ontmoeten heeft hij een perskaart vervalst. Henk krijgt Disney inderdaad kort te spreken en deze nodigt hem uit te komen solliciteren. Er is echter één voorwaarde: de reiskosten worden alleen vergoed als de sollicitant wordt aangenomen. Dat doet Henk besluiten toch maar in Holland te blijven, om jaren later één van de beste illustrators op het gebied van Disney te worden. Voor het vrolijke weekblad Donald Duck maakt hij onder meer de populaire rubriek Ditjes en Datjes van Donald Duck en voor Pep De wereld van Lucky Luke.
Walt en zijn familie verblijven tot en met 3 juli in Nederland en hij bezoekt met dochter Sharon ondermeer in de Haagse Profilti Studio, waar de Nederlandse nasynchronisatie onder regie van Cruys Voorbergh wordt gemaakt. Daar bemoeit hij zich hier intensief mee, om deze vervolgens te prijzen. Lilian en Diane hebben Delft op hun programma staan. Op 3 juli vertrekt het gezin naar Denemarken.
Disney blijft, net als David Hall ook trouw aan de tekeningen van Tenniel, maar kiest slechts een aantal delen uit het oorspronkelijke verhaal: Alice loopt als het ware van de ene naar de andere short (vgl. ‘The Junglebook‘, 1967).
Ook al is Disney’s eerste tv-special een groot succes, de tekenfilm die op 26 juli in Londen in première gaat, is dat ondanks een Oscar-nominatie voor de muziek van Oliver Wallace, niet. The New Yorker noemt het ‘…een vreselijke vertoning van een klassieker.’ De drie miljoen dollar kostende tekenfilm flopt en brengt slechts $ 5.6 miljoen op.
Walt verliest zijn belangstelling voor Alice, maar om toch nog wat verlies te compenseren, verschijnt de film op 3 november 1954 op tv. ‘Alice in Wonderland‘ is Disney’s eerste avondvullende tekenfilm die op de beeldbuis verschijnt, hoewel ingekort.
Ondertussen rouleert de film op 16mm. Hierdoor ontdekt de flower-power generatie Alice. De film wordt als een psychedelische trip ervaren. Net als ‘Fantasia‘ (1940) aan het eind van de jaren ’60. In 1974 brengt Disney de film opnieuw uit en past de posters volledig in stijl aan!
Toch blijft Alice binnen het Disney-canon een ondergeschoven en ondergewaardeerd kindje. Merchandise is er slechts spaarzaam. Bij de populaire Disney Princesses schittert Alice door afwezigheid. Krijgen veel Disney tekenfilms een tweede deel, een serie of zelfs een musical, Alice komt niet verder dan een doolhof in Disneyland Paris. In Disneyland Shanghai is ook een Alice-doolhof, maar deze is gebaseerd op de twee Alice-films die Tim Burton voor Disney produceert: ‘Alice in Wonderland’ (2010) en ‘Alice Through the Looking Glass’ (2016). Met de komst van deze rolprenten trekt de keuze aan merchandise wat aan.
Eén van de mooiste producten is Pierre Lamberts recent verschenen boek ‘Alice au Pays des Merveilles’ (isbn 9782364806443). In dit groot formaat kunstboek worden de ontwerpschetsen van onder meer David Hall en Mary Blair naast originele achtergronden en stills perfect weergegeven. Een boek om te koesteren en Walt Disney’s streven naar perfectie in je eigen tempo tot je te nemen.
[print_button]