Helaas was de kwaliteit van het Fins dat in deze boeken werd gebruikt, onhandig en afschuwelijk om het beleefd te zeggen. De vertalingen waren erg slecht, onnauwkeurig en ondeskundig, bovendien was de inhoud van de boeken verkort en gewijzigd. Niet alleen ontbrak de naam van de vertaler in de boeken, maar werd ook niet vermeld dat de boeken sterk waren ingekort en aangepast. De kopers van deze boeken konden zich bedrogen voelen, omdat de boeken volledige en nauwkeurige weergaven leken te zijn van de originele klassiekers. Vanuit juridisch oogpunt zou dit kunnen worden geïnterpreteerd als een kwestie van consumentenbescherming. Volgens Finse wetten is dit echter in de eerste plaats een auteursrechtkwestie, met name in gevallen waarin de auteur is overleden, zelfs als het auteursrecht al is opgehouden en de romans in kwestie het publieke domein zijn binnengedrongen. De Finse auteursrechtwet heeft een sectie die de Classics Protection Paragraaf (§ 53) kan worden genoemd. Deze wet was op 1 september 1961 in werking getreden.

In de Noordse landen was het gebruikelijk om samen belangrijke wetgeving op te stellen en dat gold ook voor de auteursrechtwetgeving van deze landen in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Er is dus ook een soortgelijke paragraaf, bijvoorbeeld in de Auteurswet van Zweden (§ 51), met de Academie van Zweden als de bevoegde autoriteit. Volgens de paragraaf in kwestie heeft het Finse ministerie van Onderwijs de bevoegdheid om de import en distributie van literatuur- en kunstwerken te verbieden wanneer het uit te geven werk publiekelijk “educatieve belangen” schendt (of in strijd is met “de belangen van het cultiveren van de menselijke geest”, op voorwaarde dat de auteur dood is, dat wil zeggen dat hij zijn of haar rechten niet kan verdedigen.[6]

De slechte literaire kwaliteit van de “Luxus” -boeken werd duidelijk in Finland toen Timo Tiusanen, een literatuurwetenschapper, de boekenreeks in de krant Helsingin Sanomat op 18 maart 1962 recenseerde. Hij concentreerde zich op de slechte kwaliteit van Tom Sawyer: “Nee , deze uitgave is een moordaanslag op het boek.” Hij nam ook nota van het niet-authentieke sprookje dat aan het begin van Alice in Wonderland werd toegevoegd. Tiusanen riep mogelijke kopers op deze “frauduleuze” boeken niet te bestellen en niet te kopen. In 1962–1963, werd deze juridische zaak op de voet gevolgd door Helsingin Sanomat, waar Tiusanen als journalist werkte. In andere kranten en tijdschriften wordt echter deze zaak zelden genoemd. In het tijdschrift Suomen Kuvalehti van14 juli 1962 keurde Helle Kannila, een gerenommeerd bibliothecaris, het verbod af met het argument dat boeken van mindere kwaliteit helaas vrij algemeen zijn en dat het ministerie dus tegen windmolens vecht. Hierop publiceerde Tiusanen op 18 juli in Helsingin Sanomat een lang en kritisch dupliek.

Het Ministerie van Onderwijs ondernam actie met betrekking tot de “Luxus” -boeken en vroeg om een ​​uitspraak van de Literaire Staats Raad en verbood de invoer en distributie van deze serie boeken op 11 mei 1962.[7]

Eerste beroep
Het bedrijf Kynäbaari, dat de serie boeken publiceerde, accepteerde dit echter niet en eiste bij de Rechtbank van Helsinki het verbod op te heffen. Dit lukte. De gemeentelijke rechtbank was het ermee eens dat de romans waren aangepast en het zou gepast zijn geweest om in de boeken te vermelden dat de publicaties waren ingekort en gewijzigd, maar door dit na te laten was er geen belediging voor educatieve belangen in de zin en omvang waarnaar in de Auteurswet werd verwezen. Daarom werd op 29 januari 1963 het verbod afgeschaft en moest de staat Finland de juridische kosten van Kynäbaari betalen, 500 mark (ongeveer 778 dollar in de huidige tijd).

Aangezien beide partijen de zaak aanhangig maakten bij het Hof van Beroep van Helsinki, kreeg het vonnis geen rechtsgeldigheid. Bij het Hof van Beroep zijn de boeken uitvoerig onderzocht, waarbij werd opgemerkt dat de vertaalde versies aanzienlijk verschilden van de originele romans; Tom Sawyer bevatte bijvoorbeeld slechts circa 85 pagina’s van de oorspronkelijke 255, The Last of the Mohicans bevatte slechts 75 pagina’s van de 560 en Alice in Wonderland bevatte ongeveer 5/6 van het oorspronkelijke aantal pagina’s en geen gedichten. Verder waren tien pagina’s met tekst toegevoegd aan het begin en twee pagina’s aan het einde van het verhaal, die niet aanwezig zijn in het originele werk – het zijn niet-authentieke uitbreidingen die zelfs heel dom overkomen. Ook de inhoud en de stijl van verschillende romans werden zo wezenlijk veranderd dat ze niet meer als vertalingen konden worden beschouwd, maar eerder als gewijzigde en verkorte samenvattingen – in feite vervalsingen -, die enigszins leken op de originele romans. Dit is natuurlijk niet zo verbazingwekkend als je een Engels boek in het Nederlands bewerkt, dit in het Frans vertaalt en dit Franse boek vervolgens in het Fins omzet. De onnauwkeurigheden stapelen zich op die manier op.

Verdere beroepen
Omdat de boeken in kwestie niet vermeldden dat het om verkortingen of aanpassingen ging en omdat de literaire waarde van de publicaties aanzienlijk lager was dan die van de originele werken, heeft het Hof van Beroep het besluit van de stadsrechtbank vernietigd en op 14 oktober 1964 beslist, dat de invoer en distributie van de boeken in kwestie verboden moest worden, zoals oorspronkelijk bevolen was door het Ministerie van Onderwijs. De staat was niet aansprakelijk voor de juridische kosten van Kynäbaari. De enige vrijstelling van het verbod was het boek Robin Hood, geschreven door een zekere “Tsylla Täti” (“Tante Tsylla”, een pseudoniem), omdat niet kon worden aangetoond dat deze anonieme auteur dood was.
Hierna ging het bedrijf Kynäbaari in beroep bij het Hooggerechtshof van Finland en deze zaak werd vervolgens op de rol gezet. Het vonnis van het Hof van Beroep werd bekrachtigd en openbaar gemaakt op 6 februari 1967. Hoewel er verschillende romans bij betrokken waren, staat dit precedent, KKO 1967-II-10, algemeen bekend als “de Alice in Wonderland zaak” in Finse cursusboeken over intellectueel eigendomsrecht.

Er moet helaas aan toegevoegd worden dat dit het enige geval is geweest – niet alleen in Finland, maar in de Scandinavische landen in het algemeen – waarin deze  Classics Protection Paragraaf ooit in werking is getreden en … deze zaak ligt nu alweer bijna zestig jaar achter ons. De paragraaf blijft technisch nog steeds van kracht, maar momenteel is het Finse Ministerie van Onderwijs niet bereid om het af te dwingen, omdat dat ondernemers ook zou kunnen afschrikken om dingen te publiceren (een zogenaamd “chilling effect”) en daarmee hun vrijheid van meningsuiting en bescherming van hun intellectuele eigendom zou beperken. Het bedrijf Kynäbaari bestaat nog steeds, tegenwoordig samengevoegd met andere bedrijven onder de naam Wulff Liikelaskenta Oy.

Vanwege dit verbod zijn kopieën van de verboden Finse editie bijna onmogelijk te vinden. Er zijn er drie bekend: één in de Nationale Bibliotheek van Finland, één aan de Universiteit van Turku Bibliotheek en één is onlangs toegevoegd aan The Burstein Collection[8]. Daarentegen zijn de Franse en Nederlandse edities goedkoop en relatief gemakkelijk verkrijgbaar. Tot zover het artikel van Markus Lång in de Knight Letter.