Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
Bespreking van:
Peter Lawrence: Alice’s Adventures on the London Underground. Illustrated with wood engravings by Andrew Davidson. Signal Books, Oxford (UK), 2023, 88 p. ISBN 9781838463083, 19,95 euro
Het is 3 uur in de middag. Alice heeft een tegenvallend winkeldagje gehad in Londen. Het leek haar zo leuk eens door Oxford Street te banjeren met haar zus, maar ze heeft niks gekocht: alles niet mooi en veel te duur.
Dan holt er een Wit Konijn met een horloge in z’n hand voorbij. Voor ze het beseft, volgt ze hem al, de roltrap af van de ondergrondse van Oxford Circus Underground Station, en daarmee de toekomst, ons heden, betredend. Ze heeft moderne kleren aan. Bewegende trappen, die zijn nieuw voor haar! Ze vraagt zich af hoe het zou zijn als ze terug omhoog zou hollen: rennend en daarmee misschien op dezelfde plaats blijvend. Een verwijzing (er komen er nog een paar) naar een scène uit Spiegelland, in dit geval met de Rode Koningin.
We zitten dus meteen in de sfeer van beide Alice-boeken, wat heel vaak het geval is bij adaptaties en sequels. Een eindje verderop ziet Alice in de weerspiegeling van de deuren van de trein zichzelf als de ‘echte Alice’, met streepsokken en in een jurk. De mensen om haar heen verdwijnen, en maken plaats voor de bekende Wonderland-dieren. Op de illustratie hiernaast, p. 26, zie je onder andere het Witte Konijn, de muis en de Dodo, die ook hier, net als men over Carroll zegt, een beetje stottert en soms iets met zijn gehoor lijkt te hebben. Zo verstaat hij, als het over Alice’ vijf letters gaat, ‘vowels and consonants’ als ‘trowels [troffels] and continents’. De Dodo wil graag het Naamspel spelen, hij is ook spelletjesfanaat, net als zijn schepper. Helaas gaat dat niet, Alice weet haar naam niet meer.
p.26, Illustratie Andrew Davidson
Met enige regelmaat verschijnen er sequels en adaptaties van de Wonderland-boeken, in Phlizz doen we er verslag van. Redelijk recent nog de ‘derde avonturen’ van die van Genootschapsvriend Lenny de Rooy (Alice’s Adventures under Water (2021) en Armstrongs A Shadow for Alice (2022). Besprekingen van (andere) adaptaties als jeugdromans, strips, dans en navertellingen vind je in nagenoeg elk nummer.
Niet iedereen is er even blij mee, vooral de puristen onder de Carroll-fans zijn argwanend. Is het aantal hoofdstukken wel gelijk, zitten er genoeg gedichtjes en puns-op-niveau in?, etc. De Phlizz-redactie is mild: elke sequel en adaptatie kan een frisse blik op het origineel werpen en houdt sowieso de aandacht voor en de discussie over de Alice-boeken en hun schepper gaande.
Dit nieuwe ‘derde verhaal’ werd zogenaamd eerst door Carroll verteld, en wel aan de overgrootgrootgrootgrootenz.vader van het Witte Konijn, het oorspronkelijke Witte Konijn. Het heette: Alice goes Underground. Het was daarna ooit ook al bijna geschreven, maar kwam nooit af. Enige tijd geleden namelijk, tijdens een trip vanuit Wonderland naar het nieuwe Londense Underground-systeem, zijn de bekende Wonderland-dieren onder het regime van de autoritair regerende ‘She’ (de Hartenkoningin) gekomen. Die controleert het gebied, onder andere dankzij haar See-See-tv en de wachters onder leiding van Jack, de Hartenboer. Veel ‘onderdanen’ hopen op en verwachten de komst van Alice, de verlosser. Als ze dus verschijnt, is iedereen in juichstemming.
Nu nog het verlossende Plan van Alice. Het duurt even voordat dat naar buiten komt, want eerst zijn er allerlei spannende verwikkelingen. We reizen mee op verschillende lijnen van de ondergrondse, met voor het verhaal ook logische stations als Queensway en King’s Cross (waar de Koning het verhaal van hierboven vertelt). Een belangrijke plek, als verzamelpunt voor de dieren, is het Eat Me Drink Me Café.
Alleen al ter wille van een volgende sequel is er uiteraard een happy end, voorafgegaan door de bekende confrontatie tussen de goeden (Alice c.s. en de Koning) en de slechten (de Koningin en haar troepen) en aloude net-op-tijdontsnappingen. Hier zijn geen punten voor originaliteit te halen, maar leuk is het toch. Die confrontatie verloopt aanvankelijk redelijk fair, de regels voor het kaartspel dat gespeeld dient te worden, zijn zelfs ooit vastgelegd door Carroll himself. Maar op een bepaald moment meent de Hartenkoningin toch de Jabberwock te moeten inzetten….
Ten slotte komt bij Alice dan toch het Plan door. De steeds herhaalde conducteurskreet bij elk station ‘Mind the gab’, wordt omgebogen naar Mind the Map. Op ingenieuze wijze wordt het metroplan/wordt elke lijn, mede dankzij de ‘echte Alice’, uitgebreid met een extra station, steeds met dezelfde naam….
Alice keert terug, boven in Oxford Street, het is net na 3 uur, zoals al aangekondigd door het Witte Konijn (in de rol van rondleider): je zult niet gemist worden, we zijn in no time terug.
Het is handig het plan van de Londense ondergrondse erbij te houden, het boekje levert die niet mee, er staat alleen een verwijzing naar de site: tfl.gov.uk. Het treinen begint en eindigt bij Oxford Circus, er zitten kleine en iets grotere stukjes van de blauwe, zwarte, rode en donkerblauwe lijn in, we komen langs en bij Warren Street, King’s Cross, Bank, Piccadilly Circus en Queensway.
Er is een kort openingsgedicht, dat aloude openingswoorden herneemt: all in the golden afternoon. Een slotgedicht ontbreekt. In het verhaal kom je maar een paar kleine versjes tegen.
Er zijn niet de 12 hoofdstukken van Wonderland, het verhaal wordt verteld in 10 Tracks (met als hoofdbetekenis ‘spoor’ is dat natuurlijk treffend).
De bekende overwegingen/gedachtes van Alice ontbreken niet. Niet alleen die aan thuis of aan de kat Dinah, meerdere keren gniffelt ze zelf om bijgedachten bij bepaalde uitspraken van de personages. Bij voorbeeld als het Witte Konijn zegt dat ze maar één stop gaan: hoe doe je dat?! Als de bladen met de letters van haar naam wegfladderen, roept hij: ‘….stamp on the letters!’ ‘ ‘Quite right, I always put a stamp on my letters’, thought the girl and giggled.’ ‘The trainline was just named after her’, zegt het Witte Konijn, in de functie van rondleider. ‘ ‘Well, they could hardly have named it before her’, she thought.’
De auteur vergeet de gewenste woordspelingen (de puns) niet, zoals je ziet. Soms zijn ze bekend of enigszins simpel (tale-tail), een andere keer wat ingenieuzer. Het Witte Konijn weet (als rondleider) veel over de trains door veel te trainen. De Hartenkoningin heeft met haar See-See-TV tunnelvisie. Etc.
Ook zinnetjes uit het origineel en logicageintjes komen aan de orde. ‘ ‘Waarom kijkt u steeds op uw horloge’, informeerde Alice. ‘Jij weet niet echt veel, hè’, antwoordde hij. ‘Het zou geen horloge zijn als ik er niet op bleef kijken.’ ‘
De illustrator Andrew Davidson koos voor een werkwijze die het dichtst bij die van de oorspronkelijke tekenaar John Tenniel kwam. Houtsnedes dus, en ook nog es op een pers uit 1859. Ze zijn op drie begin- en eindprentjes na paginagroot. Hier en daar schemert Tenniel ook door in de afbeelding zelf. Zo lijkt de Jabberwock van Davidson sprekend op die van Tenniel. Verwacht dus niet heel vernieuwende prenten, maar fraai zijn ze hier en daar wel. Zoals die met de afdaling en naarbovengang van Alice. Hiernaast zie je Alice’ terugkeer naar het bovengrondse (p.83). De scène in het Eat Me Drink Me Café staat er twee keer in, één keer als frontispiece en nog een keer als Alice aanschuift als eregast aan de tafel van de Mad Hatter.
p.83, Illustratie Andrew Davidson
In het voorwoord (Preambule) vertelt de auteur dat de eerste ondergrondse lijn geopend werd in 1863, twee jaar voor Wonderland uitkwam. Die liep van Paddington via King’s Cross naar Farringdon. Paddington was het station waar Carroll uitstapte als hij vanuit Oxford naar Londen ging (Alice en haar zus doen dat nu ook). Hij heeft vast een keer van de ondergrondse lijn gebruik gemaakt. Lawrence heeft leuk gebruik gemaakt van dit gegeven, en verwijst tegelijk naar de allereerste ‘editie’ van Alice’ avonturen: Alice’s Adventures Underground, handgeschreven en met illustraties van Carroll zelf.
Alice’s Adventures on the London Underground is een korte, best originele en welkome aanvulling op de al prettig uitgebreide hoeveelheid sequels en adaptaties.
p.87, Illustratie Andrew Davidson
[print_button]