Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
Boekrecensie: “Reflecting Alice. A Textual Commentary on Through the Looking-Glass” – Lewis Carroll, met introductie en annotaties door Selwyn Goodacre
Deze recensie verscheen eerder in het Engels op https://www.alice-in-wonderland.net/blog/2022/02/review-reflecting-alice-a-textual-commentary-on-through-the-looking-glass/
Nadat in 2015 het boek “Elucidating Alice. A Textual Commentary on Alice’s Adventures in Wonderland” uitkwam, was het wachten totdat het vervolg erop verscheen. We moesten er net zo lang op wachten als de Victoriaanse lezers op het vervolg op Alices eerste avonturen, want “Reflecting Alice. A Textual Commentary on Through the Looking-Glass” verscheen pas in December 2021 – hoogstwaarschijnlijk niet toevallig exact 150 jaar na het verschijnen van het originele boek.
Overigens kwam ik er pas in januari achter dat het boek verkrijgbaar was. Wellicht is er (te) weinig ruchtbaarheid aan de publicatie gegeven, of is het boek later uitgekomen dan vermeld op de titelpagina. (Wat overigens erg in de stijl zou zijn van Carrolls origineel, dat juist al in December 1871 verscheen terwijl op de titelpagina 1872 stond vermeld – en het is tenslotte een boek over een spiegelwereld.)
“Reflecting Alice” is qua opzet hetzelfde als het eerste deel: het is een uitgave van het originele boek met John Tenniels illustraties, aangevuld met een algemene introductie, kortere introducties per hoofdstuk en annotaties in de tekst zelf door Selwyn Goodacre. Dat klinkt wellicht als een spin-off van Martin Gardners beroemde “The Annotated Alice”, maar dat is niet het geval: waar “The Annotated Alice” zich richt op het verklaren van de achtergrond van het boek en verwijst naar betekenissen en verwijzingen die wij niet zonder meer zouden herkennen in het verhaal, richt “Reflecting Alice” zich op het analyseren van de constructie het verhaal. Goodacre bekijkt het boek vanuit literair perspectief: hoe zit de narratieve structuur in elkaar? In hoeverre heeft Carroll een goed verhaal weten te construeren? Hoe bekwaam was zijn schrijfstijl?
In de introducties voorafgaand aan ieder hoofdstuk, wordt vooruitgeblikt op de manier waarop het hoofdstuk in elkaar zit en samenhangt met andere hoofdstukken. Goodacres annotaties in de tekst bieden vervolgens een analytische blik op ons geliefde verhaal. Hij wijst ons onder andere op de bekwame manier waarop Carroll de lezer geïnteresseerd houdt, benoemt Carrolls gebruik van subtiele ironie en humor, geeft meer inzicht in wat er precies gebeurt in bepaalde scènes, of benadrukt een grappige situatie, zodat je als lezer niets over het hoofd ziet. Van de andere kant is hij ook kritisch: meermaals belicht hij ‘curious’ en ‘slightly odd’ keuzes van de auteur wat betreft plot of woordkeuze, of is hij het niet eens met het gebruik van bepaalde leestekens. Regelmatig verwijst hij naar “The Annotated Alice” voor verdere toelichting van een punt. (Kopers van dit boek doen er dan ook goed aan om ook “The Annotated Alice” aan te schaffen, maar ik verwacht eigenlijk dat mensen die de doelgroep zijn van “Reflecting Alice”, dat boek al lang gelezen zullen hebben.) Het is duidelijk dat de uitgever, Michael Everson van Evertype, ook inhoudelijk mee heeft gelezen, want Goodacre benoemt af en toe een van Everson gekregen aanvulling op een annotatie.
Naast deze introducties en annotaties, bevat het boek dus ook de complete tekst van “Through the Looking-Glass and what Alice found there”. Tevens toegevoegd zijn de bekende ‘Christmas Greetings’, ‘An Easter Greeting’ en de tekst van de leaflet ‘To All Child Readers of Alice’s Adventures in Wonderland’ en een deel van de originele preface.
De basis voor het verhaal is de tekst van de editie uit 1897, met nog wat aanvullende correcties. Gezien het grote aantal aanpassingen dat Carroll aan de tekst bleef doorvoeren, waardoor bijna alle edities tot aan zijn dood net iets anders zijn, is het fijn dat de gebruikte versie wordt benoemd – wat mij betreft zouden meer uitgevers en redacteuren dit mogen doen!
Het is niet verrassend dat dat in deze uitgave wel wordt gedaan. Michael Everson, linguïst, tekstopmaker en uitgever van onder andere vele vertalingen van het verhaal, is iemand die hier ook waarde aan hecht. Auteur Selwyn Goodacre is ook een bekende naam in het Lewis Carroll-wereldje en iemand waar ik groot respect voor heb – hij was jaren actief in het bestuur van de Britse Lewis Carroll Society en heeft vele boeken en artikelen over Carroll en zijn werken op zijn naam staan. Eén van zijn bijdrages is het minutieus tekstueel vergelijken van alle eerste edities van Carrolls boeken. Als er iemand expert is op het gebied van tekstversies, is hij het wel!
Het is daarom met spijt dat ik ook kritische noten moet plaatsen bij dit boek. “Reflecting Alice” is een interessante verhandeling die de lezer beter inzicht geeft in Carrolls tekst. Maar vergeleken met voorganger “Elucidating Alice” is het een mindere uitgave. “Reflecting Alice” heeft een algemene introductie van 9 pagina’s lang en bevat 352 annotaties, “Elucidating Alice” had een introductie van 18 pagina’s en maar liefst 635 annotaties! En hoewel het begrijpelijk is dat er in het kader van consistentie voor is gekozen om ieder hoofdstuk te beginnen met een introductie, hebben lang niet alle introducties een duidelijke meerwaarde.
Het kan natuurlijk zijn dat er gewoon meer te zeggen is over Carrolls eerste verhaal, of dat bepaalde opmerkingen al in het eerste deel waren gemaakt en Goodacre niet in herhaling wilde vallen. Dat is begrijpelijk. Wat ik wel oprecht jammer vind aan deze editie, is de vele tekstuele en opmaakfouten. De lijn die de annotaties van de tekst scheidt, staat wel erg dicht op de tekst, wat onprettig oogt – maar dat is een detail. Meer opvallend is dat de regelafstand in de tekst varieert: met name aan het begin van bijna alle hoofdstukken, maar ook herhaaldelijk midden in een hoofdstuk of zelfs een paragraaf. Maar het grootste issue is het gebrek aan tekstuele controle van de annotaties. Hier en daar missen er punten, staan er juist te veel leestekens, is er een typefout, of ontbreekt er een woord. Natuurlijk is geen enkel boek foutloos, zeker niet een eerste editie (er wordt niet voor niets gezegd dat de beste manier om je tekst op fouten te controleren is, om op ‘publiceer’ te drukken), maar de hoeveelheid fouten in dit boek doet vermoeden dat de annotaties gewoon nauwelijks zijn nagekeken.
Het zal misschien lang niet iedereen opvallen, maar ik vind het moeilijk om hier overheen te lezen. Deze onzorgvuldigheid van de uitgever doet in mijn optiek afbreuk aan het werk van de auteur, met name omdat het een boek is dat onder meer kritisch is over Carroll’s gebruik van interpunctie en geschreven is door iemand die op detailniveau naar teksten kijkt! Wellicht was er haast bij om het boek uit te geven, om het 150-jarige jubileum van “Through the Looking-Glass” niet te missen?
Ondanks deze minpuntjes in de vorm, kan ik de inhoud van het boek wel aanraden aan iedereen die interesse heeft in een kritische blik op de tekstconstructie van het verhaal. (Toegegeven: dat is waarschijnlijk een nichemarkt.) Maar mocht er binnenkort een tweede uitgave van het boek komen waarin alle tekstuele en opmaakfouten zijn gecorrigeerd, dan zou ik daar nog even op wachten.
[print_button]