Volgens Carel Peeters (2013, p.162) zou Lewis Carroll, als hij honderd jaar later zo zijn geboren, een columnist zijn geweest. Hij bemoeide zich graag met van alles en had ook overal een mening over. Met name wanneer hij een gebrek aan logica of aan rechtvaardigheid constateerde, klom hij in pen.
Hij bestreek dan ook een veelheid aan onderwerpen: vivisectie, verkiezingen, spelregels van tennis, eeuwige verdoemenis, maar vooral ook aangelegenheden van Christ Church, zoals exameneisen, honorering van hoogleraren, het al dan niet toelaten van vrouwen en bouw-aangelegenheden. Hij speelde een actieve rol in het universitaire leven, had uitgesproken opvattingen over lokale kwesties en publiceerde zijn mening vaak in een poging beslissingen te beïnvloeden.
De vorm van zijn reacties varieerde nogal: hij ventileerde zijn standpunt via gedichten, verhalen, toneelstukjes, wiskundige verhandelingen en essays. Voor de verspreiding ervan maakte hij gebruik van bestaande kranten en tijdschriften, maar hij gaf ook zelf pamfletten uit die hij verspreidde onder bekenden, liet verkopen via boekwinkels en aanbood aan de bibliotheken van de verschillende colleges van de Universiteit Oxford. Meestal publiceerde hij deze stukken onder zijn eigen naam, Charles Lutwigde Dodgson.
Wakeling (1993, p.xv) noemt diverse redenen voor Carrolls voorkeur om zijn standpunten in geschreven vorm te formuleren. Mede door zijn training in wiskunde en logica had hij de wens om ingewikkelde zaken helder en simpel voor te stellen. Daarbij gaf zijn spraakgebrek hem de overtuiging dat zijn geschreven bijdragen helderder en meer overtuigend zouden zijn. Ten slotte was hij compromisloos op het punt van fair play en rechtvaardigheid en verwachtte hij van geschreven bijdragen een meer blijvend effect.
Zijn bijdragen waren vaak academisch van toon maar zeker niet saai, hij vond humor even belangrijk als logische nauwkeurigheid. Zijn collega’s aan de universiteit keken steeds meer uit naar zijn geestige brieven en pamfletten.
Carrolls pamfletten, boekjes ingezonden brieven en vergelijkbare publicaties zijn door de Lewis Carroll Society of North America verzameld in een zesdelige serie The Pamphlets of Lewis Carroll.

In dit artikel geef ik een impressie van Carrolls geschriften over architectuur; onderwerpen zijn nieuwbouw en verbouwingen van de Universiteit Oxford en ook de bestemming van parken. Het betreft de volgende publicaties:

1867 The Deserted Parks (gedicht)
1868 The Offer of the Clarendon Trustees (brief)
1872 The New Belfry (pamflet)
1873 The Vision of the Three T’s (pamflet)
1874 The Blank Cheque (pamflet)

‘The Deserted Parks’ en ‘The Offer of the Clarendon Trustees’ zijn door Carroll in 1874 gebundeld in Facts, Figures, and Fancies, samen met ‘The Elections to the Hebdomadal Council’ in 1874. De genoemde pamfletten zijn ook verschenen in Notes by an Oxford Chiel, eveneens in 1874, samen met andere pamfletten met betrekking tot de Universiteit Oxford. Ten slotte zijn ze te vinden in Volume I van de genoemde serie, The Oxford Pamphlets, Leaflets, and Circulars, onder redactie van Edward Wakeling.
Voor de citaten heb ik gebruik gemaakt van de laatstgenoemde bundeling. Een aantal citaten heb ik zelf in het Nederlands vertaald.

The Deserted Park (mei 1867)

De Universiteit Oxford beheerde een deel van de parken in Noord-Oxford en in 1867 stelde de Vice-Chancellor (de hoogste ambtenaar van de Universiteit) voor dat een deel van deze parken cricketvelden zouden worden. De parken besloegen een gebied aan de rivier de Cherwell dat in die tijd functioneerde als een recreatiegebied. Inwoners van Oxford wandelden er vaak en ook Carroll kwam er regelmatig (Wakeling 1993, p.49).  Carroll was van mening dat het voorstel om er cricketvelden van te maken deze voorziening ernstig zou aantasten en reageerde in de vorm van een gedicht van 100 regels, ‘The Deserted Park’. Het is een parodie op het gedicht ‘The Deserted Village’ uit 1770 van Oliver Goldsmith (1730-1774).
Het gedicht maakt melding van “prattling babes” en “whisp’ring lovers” in het park en verwijst ook naar Carrolls eigen herinneringen: “How often have I loitered o’er thy green” en “How often have I paused on every charm”. Maar dat zou dus allemaal verleden tijd worden: “Adown thy glades, all sacrificed to cricket”. Kinderen zouden er niet meer vrij en zonder gevaar kunnen rondlopen: “And trembling, shrinking from the fatal blow,/ Far, far away thy hapless children go.”
Carroll ergerde zich ook aan de klassenongelijkheid die in het voorstel naar voren kwam: “The rich man’s joys increase, the poor’s decay” en “The man of wealth and pride/ Takes up a space that many poor supplied.” Hij bepleitte dat degenen die door het voorstel getroffen werden hun spreekvaardigheid zouden verbeteren om het vervolgens beter te kunnen bestrijden (Peeters 2013, pp.166-7): “Teach him that eloquence against the wrong/ Though very poor, may still be very strong.”
Zoals we kunnen lezen in zijn dagboekaantekeningen van 25 mei 1867, liet hij 100 exemplaren van het gedicht drukken, waarvan hij er zelf 50 ontving. De overige 50 gingen naar de Common Rooms van de universiteit.
Het voorstel waartegen Carroll ageerde, werd uiteindelijk verworpen; het is onduidelijk of zijn pamflet enige invloed op het besluit heeft gehad.

The Offer of the Clarendon Trustees (februari 1868)

De Clarendon Trustees, van wie hier sprake is, beheerden het Clarendon Landgoed dat afkomstig was van de welgestelde familie Clarendon. Oorspronkelijk had de familie geld beschikbaar gesteld om er een manege in te richten, maar omdat het bedrag daarvoor onvoldoende was, werd dat plan niet uitgevoerd en groeide het vermogen aan. In 1867 kreeg de Vice-Chancellor een voorstel van de Trustees voor het financieren van een nieuw laboratorium voor de natuurwetenschappen. Robert Bellamy Clifton, hoogleraar experimentele fysica, schreef in januari 1868 een brief ter ondersteuning. Carroll reageerde op het voorstel via een brief aan de Senior Censor (de voorzitter van de vergadering van de studenten/fellows) van Christ Church, Charles Waldegrave Sandford; Carrolls brief was een parodie op de brief van Clifton (Wakeling 1993, pp.54 vv.).
In zijn parodie noemde Carroll argumenten die sterke gelijkenis vertoonden met die van Clifton, maar nu voor de bouw van een speciale accommodatie voor wiskunde en met name voor het uitvoeren van berekeningen in “deze belangrijke tak van wetenschap”.
Hij formuleerde onder meer de volgende vereisten voor deze voorziening.

Een bijzonder grote ruimte voor het berekenen van de Grootst Gemene Deler. Hier zou een kleine ruimte aan kunnen worden toegevoegd voor het Kleinst Gemene Veelvoud.

Een open terrein voor het houden van Wortels en het oefenen in het trekken ervan: het verdiende daarbij aanbeveling om de vierkantswortels apart te houden, omdat hun hoeken andere wortels zouden kunnen beschadigen.

Een smalle strook grond, omheind en zorgvuldig geëffend, voor het onderzoek naar de eigenschappen van asymptoten, en het onderzoek of parallelle lijnen elkaar al dan niet raken; hiertoe zou dit terrein zich zo ver mogelijk moeten uitstrekken.

Ook wilde hij graag een fotostudio, “omdat fotografie tegenwoordig veel gebruikt wordt om menselijke uitdrukkingen vast te leggen en mogelijk ook kan worden toegepast voor Algebraïsche uitdrukkingen.” Hij ondertekende met: “Mathematicus”.
Het voorstel van de Trustees werd overigens aangenomen en in 1872 werd het Clarendon Laboratorium, een van de eerste Fysische laboratoria in Europa, voltooid.

The New Belfry (juni 1872)

In 1855 werd Henry George Liddell benoemd tot decaan van Christ Church en nam hij met zijn gezin (waaronder zijn dochter Alice) intrek in de voor de decaan bestemde woning. Carrolls ongenoegen en satire met betrekking tot de gang van zaken bij Christ Church was niet zelden gericht tegen de decaan.
De decaan gaf vanaf zijn benoeming hoge prioriteit aan het herstellen en vernieuwen van de gebouwen van het College. In 1856 liet hij de architect Billing een inspectie van de kathedraal uitvoeren met het oog op een aantal verbeteringen. Tien jaar later raadpleegde hij de architect George Gilbert Scott over een meer volledige restauratie. Daarmee zou een belangrijke mijlpaal worden bereikt voor de voltooiing van het 350-jaar durende bouwproces van Christ Church. De door Scott voorgestelde wijzigingen waren controversieel, niet in het minst omdat ze de meest oorspronkelijke delen van het College aantastten. Centraal in de wijzigingen stond de nieuwe klokkentoren die moest komen op de verbinding van twee elementen die bepalend waren voor de aanblik van het interieur: de Great Hall (eetzaal) van kardinaal Thomas Wolsey uit 1528/29 en het waaiergewelf boven het centrale trappenhuis uit ca. 1640.
Tijdens de werkzaamheden bleek echter dat er aanzienlijk risico was dat de klokken vanuit de bestaande toren naar beneden zouden vallen. De conclusie was dat ofwel deze toren moest worden versterkt, ofwel de klokken moesten worden verwijderd. Er werd gekozen voor deze laatste oplossing en in afwachting van een definitieve nieuwe toren werden de klokken verplaatst naar een plek boven het trappenhuis bij de eetzaal. Ze werden daar ondergebracht in een houten kist die vervolgens het onderwerp werd van de spot van velen. De verplaatsing van de klokken was ook Carroll een doorn in het oog. Hij stoorde zich in hoge mate aan de nieuwe locatie en de houten kist was helemaal onaanvaardbaar, waarbij het hem tot overmaat van ramp in eerste instantie ook niet duidelijk was dat dit slechts bedoeld was als een tijdelijke oplossing.
Hij uitte zijn grieven in een pamflet, The New Belfry (‘De nieuwe klokkentoren’), van 24 pagina’s, dat in Christ Church behoorlijk populair werd en vijf edities beleefde. Het pamflet vermeldde slechts zijn initialen, maar het lijdt geen twijfel dat algemeen bekend was wie de auteur was en vermoedelijk is het niet goed ontvangen ten huize van de decaan.

Carroll bedacht diverse namen voor de houten kist. Eén ervan is gebaseerd op zijn bijzondere etymologische verklaring voor het woord ‘belfry’:

– uit het Frans: ‘bel’, met als Engelse vertaling ‘beautiful’, ‘becoming’, ‘meet’;
– uit het Duits: ‘frei’, met als Engelse vertaling ‘free’, ‘unfettered’, ‘secure’, ‘safe’.

Dit resulteerde in de combinatie ‘meat-safe’ die zich laat vertalen als ‘vliegenkast’.
Een andere door hem bedachte benaming was ‘tea-chest’, ‘theekist’, in lijn met zijn suggestie dat de architect zich had laten inspireren door een doos voor Chinese thee.

In het pamflet besprak Carroll diverse aspecten van de klokkentoren. Zo vermeldde hij bijvoorbeeld diverse geruchten over de mogelijke oorsprong: dat het een kopie moest worden van de toren van de St. Marcus in Venetië maar door een aantal wijzigingen was teruggebracht tot een eenvoudige kubus, dat de vorm geïnspireerd zou zijn door een kristal of dat hij was overgenomen uit de boeken van Euclides. Maar, zo vertelde Carroll, we zijn gelukkig op de hoogte van de werkelijke ontstaansgeschiedenis: het is een gigantische kopie van een Grieks lexicon! Hiermee verwees hij naar het Griekse lexicon van decaan Liddell en Dr. Robert Scott; het toeval wilde dat de betrokken architect ook Scott heette. In het pamflet komen we overigens ook de uitvoerende architect, George Bodley, tegen onder de naam ‘Jeeby’, een verwijzing naar zijn initialen.
Als belangrijkste architectonische verdienste van de toren vermeldde het pamflet zijn eenvoud. En de vraag naar andere verdiensten liet zich eenvoudig beantwoorden: “De Klokkentoren heeft geen andere architectonische verdiensten.”

Het pamflet bevat ook een logische verhandeling, aan de hand van een drietal syllogismen. Het eerste is opgedragen aan de vijanden van de Klokkentoren, het tweede is opgesteld door de vrienden van de Klokkentoren en het derde is een gezamenlijk product van de vrienden en de vijanden van de toren en luidt als volgt:

Om het karakter van Christ Church te herstellen moet een toren worden gebouwd;
Om een toren te bouwen moet tienduizend pond geworven worden;
Ergo, er is geen tijd te verliezen.

Carroll voegde eraan toe dat deze syllogismen waren voorgelegd aan een hoogleraar logica, die onder andere opmerkte dat het zijn ervaring was dat “als mensen een fatale blunder begaan in het naïeve vertrouwen dat het geld beschikbaar zal komen om hen in staat te stellen deze te corrigeren, het geld er in tien van de negen gevallen het geld niet komt.” Een hoog percentage, volgens Carroll.
Dan is er nog een toneelstukje, gebaseerd op Hamlet (1^e acte, scène 2), met de decaan als Hamlet die een geest in de vorm van de nieuwe klokkentoren ziet. Het pamflet sluit af met “de moraal”, want “alles heeft een moraal, als je ervoor kiest deze te zoeken. Bij Wordsworth is meer dan de helft van elk gedicht gewijd aan de Moraal, bij Byron een kleiner gedeelte, bij Tupper het geheel”. En op Tupper is dan ook de afsluiting gebaseerd: “Het is slechts een stap, zei de wijze man, van het Sublieme naar het Ridicule:
En het Simpele verblijft halverwege, en deelt in beider kwaliteiten.”

Het duurde nog tot 1878 voordat uiteindelijk een definitief ontwerp van Bodley werd gerealiseerd: een stenen toren met vier hoektorentjes rond de houten behuizing van de klokken.