Lewis Carroll / Awkward i

Awkward i [1] is het pseudoniem van de Nederlandse singer-songwriter Djurre de Haan (1981). Hij begon liedjes te componeren toen hij een jaar of twaalf oud was. Toen hij zijn eerste liedje op cassettedeck terug hoorde, voelde dit als een onvergelijkbare sensatie. Hij kreeg de ingeving dat hij hier zijn leven mee wilde vullen. Naast zijn studie literatuur- en cultuurwetenschappen bleef hij met muziek bezig. Hij studeerde in Groningen, Pennsylvania, Michigan en Amsterdam, maar stopte daarmee – tot schrik van zijn ouders – kort voor het behalen van zijn Master. Zelf voelde hij zich door dit onverschrokken besluit als herboren. Spijt heeft hij er dan ook nooit van gehad. Er zijn inmiddels drie albums van hem verschenen en hij schrijft muziek voor film, theater en televisie. Twee keer werd hij genomineerd voor een Gouden Kalf. Momenteel werkt hij aan een nieuwe theaterproductie en binnenkort start hij ook zelf met een serie theateroptredens, gebaseerd op zijn albums [2].

Op zijn derde album [3] KYD [4] staat A boat beneath a sunny sky [5]. Het nummer is ook gebruikt in de jeugdtheatervoorstelling Alice in Wonderland uit 2016, waarvoor hij de muziek schreef en die hij zelf live uitvoerde. Het origineel is te vinden op Spotify (waar het al meer dan een miljoen keer beluisterd werd) en op YouTube. Arjan Lubach maakte er een bewerking van [6]. In zijn woonplaats Amsterdam ontmoette ik Djurre de Haan, een bescheiden en innemende persoonlijkheid. Anders dan velen die het werk van Carroll citeren, heeft De Haan de Alice-boeken en the Annotated Alice ook werkelijk gelezen en bestudeerd.

Het melancholieke A boat beneath a sunny sky [7] vormt de afsluiting van Through the Looking Glass en daarmee, van de beide Alice-boeken. Het is de weerspiegeling van het inleidende gedicht Child of the pure unclouded brow [8] op het tweede boek. In het inleidende gedicht worden, als in een prelude, de nostalgische thema’s al benoemd die in de apotheose A boat beneath a sunny sky worden uitgewerkt. Dit slotgedicht is een acrostichon op Alice Pleasance Liddell, waarbij de eerste letters van de regels haar naam vormen. Het wordt wel beschouwd als het mooiste gedicht van Carroll. Een acrostichon schrijven is al niet een eenvoudige onderneming, maar tegelijkertijd ook nog een mooi gedicht maken, met eindrijm en ook nog met een goed lopend metrum en ritme; dat is alleen weggelegd voor een dichter met een groot talent.

Anders dan het opgewekte, inleidende zomergedicht All in the golden afternoon op het eerste boek Alice’s Adventures in Wonderland, is het afsluitende gedicht van het tweede boek A boat beneath a sunny sky  een herfstgedicht: “Long has paled that sunny sky – Echoes fade and memories die – Atumn frosts have slain July”. Het is onmiskenbaar door Carroll geschreven uit liefde voor zijn muze. Zij was inmiddels negentien jaar oud en de boottochten lagen al negen jaar achter hen. Zij was nog dezelfde persoon, maar het meisje dat hem vroeg het verhaal op te schrijven, bestond alleen nog in zijn herinnering . “Still she haunts me, phantomwise – Alice moving under skies – Never seen by waking eyes.” Dit gaat blijkbaar over Alice Liddell die als kind bleef voortleven in zijn herinneringen. Of is dit de Alice uit Wonderland die alleen heeft bestaan in de droom die door Carroll zelf werd gecreëerd? Of vermengen zich hier beide Alices en worden zij één, in een melancholiek dromen over vervlogen dagen? In alle gevallen is het een herfstlied over weemoed, verlangen en vergankelijkheid.

Djurre de Haan laat met zijn lichte stem die vergankelijkheid doorklinken in een eenvoudig lied met een indringende melodie. Het was voor De Haan niet moeilijk de muziek te componeren: “Het gedicht zingt zichzelf”. Het sluit aan op de thema’s in het andere werk van De Haan: liefde, dood, geweten, zelfspot, absurditeit, melancholie. Het gedicht van Carroll wordt in het lied van De Haan onderbroken door een tegenmelodie met een tussentekst die verwijst naar eigen ervaringen van De Haan. Het bevat een thema dat ook doorklinkt bij Carroll: het willen vasthouden van het moment dat onvermijdelijk zal voorbijgaan. “Don’t wanna see you later – I wanna see you now – keep you exactly as you are”. De laatste twee regels uit het oorspronkelijke gedicht die het droommotief herhalen, liet De Haan weg; omdat het zo uitkwam en ook omdat hij die expliciete benoeming “Life, what is it but a dream” niet nodig vond. Daarmee wordt wel het acrostichon verbroken. Het is aan de luisteraar om te bepalen hoe zwaar dit gemis weegt.

Het lijkt er sterk op dat ook Carroll zijn herinneringen aan Alice Liddell wilde vastleggen en bewaren. Hij maakte foto’s van haar, hij maakte de Alice-boeken met allerlei verwijzingen naar haar en als afsluiting van de boeken volgde dit achrostichon met haar volledige namen. Retrospectief waren de uren met de geïdealiseerde Alice misschien wel de mooiste uit zijn leven. Zij werd een droom, net als de Alice uit Wonderland. Wanneer Alice Liddell in 1885 allang Mrs. Hargreaves heet, schrijft hij haar [9] om te vragen of hij het Underground manuscript mag lenen voor een facsimile-uitgave. Hij schrijft: “my mental picture is as vivid as ever of one who was, through so many years, my ideal child-friend” In 1887 schrijft hij [10], enigszins verhullend, dat hij aan het oorspronkelijke Underground manuscript uitsluitend begon “to please a child I loved ( I don’t remember any other motive)”. Toch overwoog hij al tijdens het werken aan dit manuscript een uitgebreidere versie in druk te laten verschijnen. Gelukkig maar.

Noten

[1] Het pseudoniem Awkward i is een woordspeling op awkward eye contact, een bekende uitdrukking in de USA. In het nuchtere Nederland en Vlaanderen wordt een ongemakkelijk oogcontact minder gebruikt.
[2] showcase.fm/awkwardi
[3] www.volkskrant.nl
[4] Op de voorzijde van het album KYD staat het schilderij “Do You Like Me Vulnerable” afgebeeld van de Amerikaanse schilderes Anna Jensen: “My paintings are psychological landscapes and emotionally complex narratives”. annajensenart.com
[5] www.youtube.com
[6] Arjan Lubach, een jeugdvriend van De Haan, maakte met diens toestemming een dansende remix, die de ingetogenheid van de oorspronkelijke versie mist. Toch wekte die remix ook weer de belangstelling op voor de oorspronkelijke versie. www.youtube.com
[7] www.poetryfoundation.org/poems
[8] www.alice-in-wonderland.net
[9] Brief van Lewis Carroll aan Mrs. Hargreaves, Christ Church 01-03-1885.  Weergegeven in de appendix bij een wetenschappelijke uitgave van beide Alice-boeken met Richard Kelly als editor (Peterborough, Ontario: Broadview Press, revised edition, 2011), 235.
[10] Artikel Alice on the Stage, Lewis Carroll in The Theatre, april 1887. Weergegeven in Martin Gardner, The Annotated Alice, The Definitive Edition (New York – London: Norton & Company, 2000), 7, 8.