Phlizz
Online magazine van het Lewis Carroll Genootschap
Op 2 december verscheen er in Tubantia een groot interview met Henri Ruizenaar over zijn Alice-liefde en de fraaie facsimile uitgave die hij verzorgde. Dat willen we onze lezers natuurlijk niet onthouden, vandaar dat we het integraal hebben opgenomen in deze Phlizz editie. De tekst is van Harry Jutten en de begeleidende foto is van Robin Hilberink.
Hoe wordt een Oldenzaalse man verliefd op Alice in Wonderland?
Henri reisde er de wereld voor rond
OLDENZAAL – Voor Alice reisde hij naar Tanzania, India en zelfs een dorpje in de hete outback van Australië. „In een loods bomvol boeken vind ik dan een uitgave in de taal van de aboriginals. Heel bijzonder.” Het maakte Henri Ruizenaar (73) tot ’s lands meest complete Alice in Wonderland-verzamelaar.
En nu zijn er verwoede verzamelaars elders in de wereld die absoluut een unieke of gelimiteerde uitgave door Henri Ruizenaar in hun boekenkast willen hebben. Het betreft een hernieuwde uitgave van de allereerste in Nederland (1875) gedrukte Nederlands-talige: Lize’s Avonturen in het Wonderland. „Met dank aan de drukkers in Haarlem die hun tijd ver vooruit waren”, zegt Ruizenaar.
„Schrijver Lewis Carroll (1832-1898) bracht de eerste versie van Alice uit in 1865, toen nog met zwart-witte illustraties van John Tenniel. Steendrukkerij Emrik & Binger ontwikkelde een revolutionaire techniek om boeken in kleur te drukken. Het bijzondere is verder dat zij kozen voor een A4-formaat met een papieren omslag. Dat was heel gewaagd in een tijd dat de Alice-boeken bijna altijd in het veel kleiner pocketformaat A5 met een harde kaft verschenen. Van deze wereldwijd eerste kleurendruk zijn in Nederland nog slechts drie authentieke exemplaren bekend. Deze zijn allemaal incompleet.”
Universiteit van Princeton
In samenwerking met het Lewis Carroll Genootschap vatte gepensioneerd wiskundedocent Ruizenaar het plan op om op zoek te gaan naar een zo gaaf mogelijk exemplaar. Vooralsnog vergeefs. „In 2015 bezocht ik in New York een symposium over Lewis Carroll. In de zaal stond daar een vitrine met die originele Nederlandstalige versie, helemaal compleet.”
Ruizenaar legt uit dat deze uitgave via een legaat van verzamelaar Morris L. Parrish uiteindelijk terecht kwam in de bibliotheek van de universiteit van Princeton (New Jersey-USA). De theorie is dat schrijver Lewis Carroll (pseudoniem van Charles Lutwidge Dodgson) een doos met exemplaren kreeg toegestuurd van de Nederlandse uitgever. „Hij kon het Nederlands uiteraard niet lezen, dus gaf hij de boeken maar weg. Op het exemplaar van Princeton is nog te zien hoe de schrijver op de kaft ‘Sophie from CLD’ heeft geschreven. Waarschijnlijk was deze Sophie Ffoulkes (ook dat detail zocht hij uit) een toevallige bezoekster van de schrijver in Oxford.”
Originele kleuren
Als verzamelaar, Ruizenaar bezit enkele duizenden exemplaren in tientallen talen en met diverse illustraties, trok de Oldenzaler de stoute schoenen aan en zocht contact met Princeton. „Dat was een flinke klus, maar op een gegeven moment kreeg ik scans gemaild in een hoogwaardige kwaliteit, die zij speciaal voor mij hadden gemaakt. Dat is de basis geworden voor het eerste deel van deze hernieuwde uitgave.”
Ik was een wiskundestudent en in mijn jeugd had ik alleen jongensboeken gelezen
Ruizenaar completeerde het boek met een tweetal verhandelingen over de originele illustraties en de diversiteit aan hertekende versies daarvan en over een onderzoek naar de totstandkoming van de Nederlandse vertaling. „Zelf ben ik meer een verzamelaar. Voor een meer wetenschappelijke kijk op de vertaling van Alice heb ik ondersteuning gehad van Casper Schuckink Kool. Hij is een erkende autoriteit inzake Lewis Carroll.”
Het resultaat is een compleet nieuw Alice-boek dat is verrijkt met de originele kleuren, de oud-Nederlandse tekst en de opmaak van het boek, zoals dat in 1875 op de markt kwam van de toen nog in Nederland onbekende kinderboekenschrijver.
Salvador Dali
„Ik was een wiskundestudent en in mijn jeugd had ik alleen jongensboeken gelezen. Dan ga je natuurlijk geen meisjesboek als Alice in Wonderland lezen. Totdat ik iets hoorde over een wiskundige die een sprookje had geschreven. Zo iets idioots, dat wilde ik lezen. Ik kreeg al snel het advies om het boek in de originele Engelstalige versie te lezen. Het boek staat vol met functionele woordspelingen, die heel erg lastig naar het Nederlands te vertalen zijn. Niet-wiskundige vertalers zien subtiele details over het hoofd”, aldus Ruizenaar.
Als je toch ergens ver weg bent is het logisch om een boekwinkel of antiquariaat binnen te lopen
Samen met vriendin Marieke maakte hij meerdere reizen. „We reisden in de eerste plaats samen voor ons plezier, maar als je toch ergens ver weg bent is het logisch om even een boekwinkel of een antiquariaat binnen te lopen.” Ruizenaar beschikt over een keur aan uiterst zeldzame eerste drukken, evenals veel complete herdrukreeksen. Bijzonder is dat zowel vernieuwende kunstenaars als Salvador Dali en Ralph Steadman, als klassieke illustratoren als Rie Cramer aan Alice-uitgaven hebben meegewerkt.
Verborgen grapjes
De herdrukte 19e eeuwse Lize omvat 280 gebonden exemplaren met stofomslag en de verklarende verhandelingen zijn ook in het Engels opgenomen, omdat Alice wereldwijd een verzamelobject is en nog altijd in nieuwe drukken en in grote aantallen over de toonbank gaat. Via Zoom slaagde Ruizenaar er al in om een aantal exemplaren te verkopen aan buitenlandse verzamelaars. Het kinderboek gaat over het meisje Alice dat spelenderwijs een wit konijn volgt en via een holle boomstam in een wonderlijke wereld belandt, waar ze avontuurlijke wezens ontmoet. Het is een vrolijk verhaal voor iedereen, maar bollebozen met een wiskundige knobbel vinden er verborgen grapjes in.
‘Lize’s Avonturen in het Wonderland’ (40 euro) is verkrijgbaar via lewiscarrollgenootschap.nl en in de vestigingen van Boekhandel Broekhuis.
[print_button]